Σαν σήμερα, 19 Νοεμβρίου 1942

Επιχείρηση Ουρανός

Καθώς ο βαρύς ρωσικός χειμώνας πλησίαζε χωρίς οι Γερμανοί να έχουν πετύχει κάποιον από τους στόχους τους (Λένινγκραντ, Μόσχα), ο Χίτλερ διέταξε όλα τα γερμανικά στρατεύματα στο Ανατολικό Μέτωπο, εκτός απ’ τις δυνάμεις που βρίσκονταν στο Στάλινγκραντ και στον Καύκασο, να σταματήσουν τις επιθετικές ενέργειες και να ετοιμαστούν για να περάσουν το χειμώνα σε θέσεις άμυνας. Πίστευε ότι η κατάληψη του Στάλινγκραντ ήταν θέμα χρόνου καθώς μέχρι το Νοέμβριο η 6^η Στρατιά είχε καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της πόλης.

Στις 12 Σεπτεμβρίου στη Μόσχα, ο Στάλιν συναντήθηκε με τους κυριότερους στρατιωτικούς επιτελείς του, τον Ζούκοφ και τον Βασιλιέφσκι, υποδεικνύοντας τους ότι  το Στάλινγκραντ δεν θα άντεχε για πολύ μόνο με τις δικές του δυνάμεις. Συνεπώς, έπρεπε να οργανωθεί μια μεγάλη αντεπίθεση που θα αποδεκάτιζε τους επιτιθέμενους Γερμανούς. Την επομένη, ο Ζούκοφ και ο Βασιλιέφσκι παρουσίασαν το σxέδιο τους: ένας ιδιαίτερα τολμηρός ελιγμός, με την ονομασία Επιχείρηση Ουρανός, προέβλεπε επίθεση με δύο βραχίονες τεθωρακισμένων, με στόχο την περικύκλωση της 6^ης Στρατιάς του Πάουλους. Οι δύο αυτοί βραχίονες θα διείσδυαν στα μετόπισθεν, διασπώντας τις γραμμές των στρατευμάτων που κάλυπταν τα πλευρά της 6^ης Στρατιάς, δηλαδή της 3^ης και 4^ης Ρουμανικής Στρατιάς, μονάδων αρκετά αδύναμων. Κατά το επόμενο στάδιο, με την ονομασία Επιχείρηση Κρόνος, άλλες σοβιετικές δυνάμεις, σπάζοντας τις γραμμές Ούγγρων και Ιταλών στον ποταμό Ντον, θα προήλαυναν προς το Ροστόβ, με στόχο να κόψουν τις γραμμές επικοινωνίας της Ομάδας Στρατιών Α. Για τις επιχειρήσεις Ουρανός και Κρόνος οι Σοβιετικοί διέθεταν 1.000.000 στρατιώτες, 15.000 πυροβόλα και όλμους, 1.400 άρματα μάχης και 900 αεροπλάνα, υπό τη διοίκηση του Βασιλιέφσκι.

Στις 7.20 της 19^ης Νοεμβρίου οι σοβιετικές δυνάμεις του Μετώπου Ντον και του Νοτιοδυτικού Μετώπου εξαπέλυσαν σφοδρότατη επίθεση  κατά μήκος του τομέα που κατείχαν τα στρατεύματα της 3^ης Ρουμανικής Στρατιάς. Ένα απ΄ τα χαρακτηριστικά των ρουμανικών στρατευμάτων ήταν ο ανεπαρκής αντιαρματικός οπλισμός τους, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατον να αντισταθούν στα σοβιετικά τάνκς. Από την πλευρά τους, οι σοβιετικοί εμπνευστές του σχεδίου είχαν προνοήσει η επίθεση να πραγματοποιηθεί σε μεγάλη απόσταση δυτικά του Στάλινγκραντ, ώστε να αποφύγουν άμεση αντεπίθεση των Panzer της 6^ης Στρατιάς. Σύντομα άνοιξε ρήγμα, από όπου όρμησαν με καταιγιστικό ρυθμό οι Σοβιετικοί και εγκλώβισαν 5 ρουμανικές μεραρχίες, οι οποίες αντιστάθηκαν έως τις 24 Νοεμβρίου. Άλλες ρουμανικές δυνάμεις κατάφεραν με μεγάλη δυσκολία να αναδιπλωθούν, έχοντας υποστεί σημαντικές απώλειες.

Την ίδια μέρα, η γερμανική Ανώτατη Διοίκηση των Ενόπλων Δυνάμεων διέταξε τον Πάουλους να σταματήσει τις επιθέσεις στην πόλη του Στάλινγκραντ  και να στρέψει τις δυνάμεις του τεθωρακισμένων που διέθετε προς τα δυτικά. Για τους Γερμανούς πλέον ήταν σαφές πλέον ότι ο εχθρός επιχειρούσε επίθεση από τα προγεφυρώματα που, με ιδιαίτερη επιμονή, είχε διατηρήσει στον ποταμό Ντόν. Επίσης συμπέραναν ότι στόχος της επίθεσης ήταν να κοπεί η σιδηροδρομική γραμμή από το Ντόνετσκ προς το Στάλινγκραντ, που αποτελούσε τον ομφάλιο λώρο της 6^ης Στρατιάς.

Στις 20 Νοεμβρίου εξαπολύθηκε νέα σαρωτική επίθεση, αυτήν τη φορά νότια απ’ το Στάλινγκραντ. Εκεί παρατασσόταν η αδύναμη 4^η Ρουμανική Στρατιά, μαζί με τις εξαντλημένες δυνάμεις της 4^ης Στρατιάς Panzer. Την επιχείρηση είχε αναλάβει το Μέτωπο του Στάλινγκραντ. Αυτή η νέα επίθεση αιφνιδίασε πλήρως τους Γερμανούς, οι οποίοι κατάλαβαν αμέσως ότι στόχος των σοβιετικών δυνάμεων δεν ήταν το κόψιμο των επικοινωνιών, αλλά να περικυκλωθεί η ίδια η 6^Η Στρατιά.

Στις 22 Νοεμβρίου πριν οι Γερμανοί προλάβουν να οργανώσουν την αντίδραση τους, οι σοβιετικές επιθετικές αιχμές, τα στρατεύματα που προέρχονταν από τον Ντον και όσα είχαν εκκινήσει από τη στέπα νοτίως του Στάλινγκραντ, συνέκλιναν στη ζώνη του Καλάτς, στην όχθη του Ντον. Περικύκλωσαν την 6^η γερμανική στρατιά και στρατεύματα της 3^ης και της 4^Ης Ρουμανικής Στρατιάς, εγκλωβίζοντας τα σε έναν μεγάλο θύλακο.

Οποιαδήποτε απόπειρα διάσπασης του κλοιού εκείνες τις στιγμές ήταν καταδικασμένη, λόγω της έλλειψης εφοδίων που δυσκόλευε τις μετακινήσεις και την υποχώρηση των Γερμανών. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς τα πολιορκημένα στρατεύματα αριθμούσαν σχεδόν 300.000 άνδρες.

Αυτή ήταν η αρχή του τέλους για την 6^η Στρατιά του Πάουλους. Οι εγκλωβισμένοι στρατιώτες άρχιζαν να υποφέρουν από την έλλειψη προμηθειών, παρά τις διαβεβαιώσεις του Χίτλερ και του Γκέρινγκ για ανεφοδιασμό μέσω της Λουφτβάφε. Θα έμεναν εγκλωβισμένοι στην πόλη για να πολεμήσουν μέχρι την τελική τους παράδοση στις 2 Φεβρουαρίου 1943.