Σαν σήμερα, 17 Σεπτεμβρίου 1944

Operation Market Garden

Ύστερα από την επιτυχή χρήση των αερομεταφερόμενων μονάδων στη Νορμανδία, οι διοικητές των Συμμάχων σκέφτονταν την χρησιμοποίηση τους για άλλη μια φορά. Ωστόσο,  κάθε φορά που ένα τέτοιο σχέδιο διατυπωνόταν, τα στρατεύματα στο έδαφος προωθούνταν στις ζώνες ρίψεως αρκετά γρηγορότερα και έτσι τα όποια σχέδια εγκαταλείπονταν.

 

Τελικά, οι αερομεταφερόμενες μονάδες αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθούν στην Επιχείρηση Market Garden από τον Αϊζενχάουερ, όπως του υπέδειξε ο Μοντγκόμερι. Αυτός σκόπευε να προωθήσει τη 2^η Βρετανική Στρατιά και μια μηχανοκίνητη μεραρχία στην περιοχή του κάτω Ρήνου στην Ολλανδία. Μόλις αυτή η περιοχή βρισκόταν υπό έλεγχο, θα ήταν εύκολο για τους Συμμάχους να εισχωρήσουν από τις βόρειες πεδιάδες στην καρδιά της Γερμανίας. Για να ανοίξει ο δρόμος για την βρετανική προέλαση, η 1^η βρετανική αερομεταφερόμενη μεραρχία μαζί με την 1^η πολωνική ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών, την 82^η και την 101^η αμερικανική αερομεταφερόμενη μεραρχία θα προσγειώνονταν σε ορισμένες περιοχές κατά μήκος της γραμμής που συνέδεε το Άρνεμ με το Αϊντχόφεν. Τα στρατεύματα αυτά θα είχαν ως στόχο να αιφνιδιάσουν τον αντίπαλο με τις ρίψεις να γίνονται υπό το φως της ημέρας και να θέσουν υπό τον έλεγχο τους κάποιες γέφυρες κλειδιά, για να μπορούν τα βρετανικά άρματα μάχης να προελάσουν. Για να γίνει αυτή η επιχείρηση δυνατή, ο Αϊζενχάουερ σταμάτησε την προέλαση του Πάττον, για να θέσει τα απαιτούμενα καύσιμα στη διάθεση των βρετανικών δυνάμεων στην ξηρά.

 

Η επιχείρηση είχε δύο σκέλη: Το πρώτο («Market») αποτελούσαν οι επιθέσεις από αέρος. Οι Σύμμαχοι έπιασαν στον ύπνο τους Γερμανούς και έτσι υπήρξε ελάχιστη αντίσταση τόσο από αέρος, όσο και από το έδαφος. Ήταν η πιο πετυχημένη επιχείρηση στην ιστορία της 101^ης αερομεταφερόμενης μεραρχίας. Ύστερα από τις αεραποβάσεις, έγιναν πρόσθετες ρίψεις εφοδίων. Η προαναφερθείσα μεραρχία κατέλαβε τη γέφυρα στο Veghel συναντώντας ασήμαντη αντίσταση, αλλά το πυροβολικό των Γερμανών καθυστέρησε την προέλαση τους και έτσι η γέφυρα στο Son ανατινάχθηκε πριν φτάσουν εκεί. Παρ’ όλα αυτά, οι μηχανικοί που βρίσκονταν μαζί με τους αλεξιπτωτιστές κατάφεραν με αυτοσχεδιασμούς να κάνουν προσπελάσιμη τη γέφυρα. Στα βόρεια, η 82^η αερομεταφερόμενη μεραρχία κατέλαβε γρήγορα τη γέφυρα στο Grave, αλλά συνάντησαν πολύ ισχυρή αντίσταση κοντά στο Nijmegen, η οποία τους ανάγκασε να εγκαταλείψουν τις προσπάθειες τους για την κατάληψη της εκεί γέφυρας. Η 1^η βρετανική αερομεταφερόμενη μεραρχία, επιφορτισμένη με την κατάληψη της γέφυρας του Arnhem, συνάντησε κι αυτή σθεναρή αντίσταση στην προσπάθεια της. Και οι δύο μεγάλες αυτές γέφυρες ήταν πολύ σημαντικές για την προέλαση των βρετανικών αρμάτων μάχης. 

 

Το δεύτερο σκέλος της επιχείρησης («Garden»), αποτελούσε η φάλαγγα των βρετανικών τανκς στο βορρά, κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου 69 (αποκαλούμενου και «αυτοκινητόδρομου της κόλασης» από τους Αμερικανούς) υπό τη διοίκηση του Στρατηγού Brian Horrocks. Αυτός ο δρόμος, όπως και πολλοί άλλοι σε αυτή την περιοχή βρισκόταν ένα μέτρο πάνω από το έδαφος. Αυτό σήμαινε ότι οτιδήποτε πάνω στον δρόμο θα αποτελούσε στόχο για τους αμυνόμενους.

 

Από τη μεριά τους, οι Γερμανοί, αν και αιφνιδιάστηκαν, μπόρεσαν να συγκεντρώσουν γρήγορα μονάδες τεθωρακισμένων για να αντεπιτεθούν στους αλεξιπτωτιστές. Επιπλέον, είχαν την τύχη με το μέρος τους καθώς τις τελευταίες μέρες ο αρχιστράτηγος Walther Model είχε διατάξει 9.000 επίλεκτα στρατεύματα της 2^ου Σώματος SS Panzer να παραμείνουν για ανασύνταξη και ξεκούραση στο Arnhem, κάτι το οποίο έπαιξε σημαντικό ρόλο καθώς εξελισσόταν η επιχείρηση.

 

Στις 19 Σεπτεμβρίου, το πρόβλημα στην κατεστραμμένη γέφυρα του Son είχε λυθεί καθώς μια νέα, πρόχειρη γέφυρα είχε στηθεί, αλλά καμία απ’ τις δύο βαρύνουσας σημασίας γέφυρες δεν είχαν εξασφαλιστεί. Η 9^η Μεραρχία Panzer επέστρεψε στο Arnhem καθώς έβλεπε ότι δεν ήταν πλέον χρήσιμη στο Nijmegen. Στα νότια, οι Αμερικανοί κατέλαβαν τη γέφυρα κοντά στο Best για να διευρύνουν τον διάδρομο για τα βρετανικά τανκς, ενώ η αντιμετώπιση των Ολλανδών προς τους Συμμάχους ανέβασε το ηθικό τους.

 

Την τέταρτη ημέρα, οι Βρετανοί ακινητοποιήθηκαν στη γέφυρα του Nijmegen, καθώς οι Γερμανοί είχαν υπό τον πλήρη έλεγχο τους τη γέφυρα στο Arnhem. Γνωρίζοντας ότι το Nijmegen έπρεπε να καταληφθεί, οι Σύμμαχοι επιχείρησαν μια τολμηρή επίθεση κατορθώνοντας να απωθήσουν τους Ναζί. Η γέφυρα καταλήφθηκε την επόμενη μέρα και στις 21 Σεπτεμβρίου, τα βρετανικά τεθωρακισμένα πέρασαν τη γέυφρα. Ωστόσο, την ίδια μέρα έφτασαν άσχημα νέα απ’ το βορρά: οι Σύμμαχοι είχαν ξεμείνει από πυρομαχικά και είχαν παραδοθεί. Στις 22 του μηνός, γερμανικά άρματα μάχης επιτέθηκαν και απέκοψαν τη γραμμή μεταξύ Veghel και Grave. Αυτή η επιτυχημένη επίθεση απέτρεψε μια οργανωμένη συμμαχική επίθεση στη γέφυρα του Arnhem.

 

Με το μέτωπο να μετακινείται συνεχώς μπρος και πίσω τις επόμενες μέρες, οι Σύμμαχοι έχασαν την πρωτοβουλία των κινήσεων. Οι αντεπιθέσεις των Ναζί έκαναν τις προσπάθειες τους για μια οργανωμένη προέλαση ακόμα πιο δύσκολες. Σα να μην έφτανε αυτό, οι Πολωνοί αλεξιπτωτιστές έφτασαν αργά λόγω κακών καιρικών συνθηκών, με τις ζώνες ρίψεων τους να έχουν μετακινηθεί πιο νότια απ’ τον αρχικό σχεδιασμό. Με τις νέες συνθήκες λοιπόν, καθηλωμένα και χωρίς τον κατάλληλο εξοπλισμό για να περάσουν τον ποταμό, τα πολωνικά στρατεύματα είχαν αχρηστευτεί.

 

Με την προέλαση στη βόρεια οδό να έχει σταματήσει, η συμμαχική διοίκηση αποφάσισε να αποσύρει τα στρατεύματα της και να εγκαταλείψει τις θέσεις της. Περίπου 18.000 άνδρες (απ' τις περίπου 40.000 που χρησιμοποιήθηκαν στην επιχείρηση) των Συμμάχων πέθαναν ή αιχμαλωτίστηκαν (οι γερμανικές απώλειες ήταν περίπου 13.000), χωρίς να καταφέρουν να πετύχουν το στόχο τους, την εξασφάλιση του δρόμου προς τη βόρεια Γερμανία.